??سبقت یا اعتدال ؟

( نکات حکمت 109 نهج البلاغه ) 

وَ قَالَ ( علیه السلام ) نَحْنُ النُّمْرُقَهُ الْوُسْطَی بِهَا یَلْحَقُ التَّالِی وَ إِلَیْهَا یَرْجِعُ الْغَالِی[و فرمود:] ما تکیه گاه میان راهیم. آن که از پس آمد به ما رسد، و آن که پیش تاخته به ما بازگردد.

در حکمت متعالی  فوق نکات معرفت آموز وعمیقی نهفته است که به برخی در حد وسع ناچیز خود می پردازیم 

1- حضرت امیر در این بیان بلند دو روش افراط وتفریط ویا کند روی و تندروی را مردود دانسته وبر روش وسطی و میانه تاکید دارند و آن را تایید  می کنند 

2- امام علی دراین فراز حکیمانه خود و اهل بیت را با عنوان( ما ) معیار شناخت اعتدال و حد وسط می دانند و راه اصلاح افراط و تفریط ها را در رجوع به اهل بیت بر می شمرند 

3- یک سئوالی که در تکیه بر حد وسط از سویی و سبقت و سرعت از سوی دیگر که هردو در قرآن ومعارف اهل بیت علیهم السلام آمده این است که جمع بین اعتدال وحدوسط با سبقت و سرعت چگونه است ؟ وچگونه این دو ارزش به ظاهر ناهمگون می توانند در کنار هم قرار گیرند ؟ در حکمت عرشی امام علی با عنوان( النُّمْرُقَهُ الْوُسْطَی)به این سئوال پاسخ داده شده است و توضیح آن این گونه است که  النُّمْرُقَهُ به معنای متکا و تکیه گاه است و برای این که تصویر ومعنای درست ودقیقی از تکیه گاه داشته باشیم باید در مفهوم حرکت در مسیر حق تامل کنیم که تندروی وکند روی مربوط به حرکت در راه حق است و انحرافی در پیمودن مسیر حق محسوب می شود لذا نکته مهم تصور دقیق از حرکت نسبت به حق است ما به عنوان  انسان  در مسیر حق ودر تعامل با حقیقت وخداوند وقرار گرفتن در مسیر متعالی وصحیح برخلاف پندار ظاهری حرکت طولی نداریم یعنی خداوند مثل یک مقصد نیست که با طی مسیر به او می رسیم بلکه حرکت ما نسبت به خدا و حق حرکت مدور ودایره واراست دریک تشبیه حرکت انسان نسبت به حق شبیه حرکت زمین به دور خورشید است و طواف بر کعبه موید این ادعاست ودر حرکت مدور،  در مدار بودن اهمیت درجه اول را دارد و اعتدال و حد وسط همان حرکت در مدار است واما سبقت مربوط به شتاب بعداز استقرار در مدار است لذا هم اعتدال و حد وسط ممدوح است هم سرعت وسبقت وهر کدام از جهتی مورد لحاظ قرار می گیرد و نقش اهل بیت  شبیه نیروی جاذبه است و همان طور که در قرآن طبق برخی از قرائت ها و تفاسیر بر  نیروی جاذبه به عماد نادیدنی و ستون نا مرئی اطلاق شده است حضرت از اهل بیت به عنوان تکیه گاه یاد می کند واین تکیه گاه درتمام مسیر وراه حضور دارد  ولذا اهل بیت مدار با حق را تنظیم می کنندو در  ارتباط با اهل بیت در مدار بودن وعدم خروج از آن تضمین  می گردد  که امری لازم است والبته بعداز استقرار سرعت وسبقت ممدوح است  لذا افراط وتفریط به معنای خروج از مدار است و سبقت و سرعت حرکت شتابان در مدار و درنتیجه بین اعتدال وحدوسط با سبقت وسرعت سازگاری وهمراهی حاصل می شود که اولی واجب ولازم و دومی مستحب و ممدوح  است